Het afgelopen jaar werden 26 vrouwen omgebracht door (ex)-partners. 1 op de 20 ouderen krijgt met ouderen-mishandeling te maken. Ook in Barneveld en binnen gezinnen in de kerk komt huiselijk geweld voor. ,,Helaas, ook bij ons’’, zegt Erna Vinke, die zondag 11 februari om 19.30 uur in de Emmaüskerk in Barneveld de preek van de leek houdt.

Als zelfstandig trainer in de aanpak van huiselijk geweld geeft ze aan dat het, na de erkenning dat huiselijk geweld bestaat, voor een beroepskracht, vrijwilliger of kerklid belangrijk is dat je signalen van huiselijk geweld herkent. ,,Als je bijvoorbeeld als ouderenbezoeker bij een ouder gemeentelid geen koffie met koekje aangeboden krijgt, terwijl dat voorheen altijd wel het geval was, en als zij en haar woning er ineens wat smoezelig uitzien, dan kan dat een signaal van ouderenmishandeling zijn. Het kan ook om beginnende dementie gaan, maar sluit huiselijk geweld niet uit en vraag of er iets aan de hand is. Of als je als clubleiding opeens ander gedrag bij een kind opmerkt, bijvoorbeeld sneller boos worden of het naar huis gaan uitstellen, ga dan eens een gesprek aan met het kind.”

ZONDER OORDEEL

,,Kijk naar elkaar om’’, geeft ze tijdens de preek van de leek als kanselboodschap mee aan alle kerkgangers. ,,Wat doe je als je iets ziet, waarvan je heel sterk vermoedt dat het om huiselijk geweld gaat? Wat kan en durf je te doen? Hoe kan je het bespreekbaar maken? Dat kan best eng zijn, maar het beste is dat je niet om de hete brij heen draait. ‘Gewoon’ zeggen wat je ziet en hoort en vragen of je iets kan doen, zonder oordeel of veroordeling.’’

Erna is geboren en opgegroeid in Barneveld. Kerkelijk groeide ze op in de Immanuëlkerk. Op haar negentiende vertrok ze voor haar studie naar Den Haag en woonde vervolgens op vier plekken in het land. Ze keerde in 2003 terug naar Barneveld en de Immanuëlkerk, nu de Emmaüskerk. Omdat ze zich betrokken voelt bij de kerk houdt ze de preek van de leek. En het plan is om, in vervolg daarop, trainingen te gaan geven aan vrijwilligers in de Emmaüskerk, van de oppas en de clubleiding tot ouderenbezoekers. 

OPRECHT NIEUWSGIERIG

Huiselijk geweld gaat vaak van generatie op generatie door, vertelt ze. ,,Het wordt overgedragen van ouder(s) op kinderen, en als je met opa en oma praat, blijkt dat het bij hen vaak ook al speelde. ‘Ik wil het wel anders, maar het lukt me niet’’’, hoort Vinke dan van hen. ,,Ze weten niet hoe het anders moet en daardoor gaat het door. Alleen al bespreekbaar maken dat het zo gaat, helpt om die cirkel te doorbreken. Van kinderen en volwassenen die zich in een situatie van huiselijk geweld bevinden, hoor ik vaak dat ze merken dat hun familie, vrienden, buren, kerk, school en werk wel doorhebben dat er iets niet in de haak is, maar dat nooit iemand heeft gevraagd: ‘Hoe is het met je?’. Terwijl dat soms al voldoende is, dat je er voor elkaar bent. Durf iets te zeggen. Bijvoorbeeld in de trant van ‘het viel me op dat – vul maar in -, wil je er meer over vertellen?’. Vooral niet verwijtend, maar oprecht nieuwsgierig.’’

Als een situatie uit de hand dreigt te lopen, moet je soms meteen 112 bellen of Veilig Thuis. Maar meestal helpt het al om te luisteren en om, als dat nodig is, bijvoorbeeld aan te bieden om met degenen om wie het gaat mee te gaan naar een hulpverlener of naar de gemeente, of om iets praktisch te doen, zoals oppassen of een keer eten koken. ,,Dit zijn dingen die je kan doen als medemens. Je bent immers geen hulpverlener’’, zegt Vinke. ,,Maar je wilt wel dat het goed gaat met mensen en dat ze veilig kunnen opgroeien en leven. Soms hoor ik bij een training dat mensen er voor terugschrikken om iets te doen, omdat ze van alles kunnen losmaken. Waar meng jij je in? Ik zou zeggen: dat zou geweldig zijn, want als mensen zich alleen al gezien en gehoord voelen, dan betekent dat ontzettend veel voor hen.’’

IN ELKE CEL

Erna Vinke werkte  jaren in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking en in de jeugdzorg, voordat ze vijf jaar geleden met trainingen voor de aanpak van huiselijk geweld begon. In haar werk in de ambulante zorg merkte ze dat huiselijk geweld vaak voorkwam én dat er een enorm taboe op rustte om het erover te hebben. Daar wilde ze wat aan doen. Ze liep met een collega-trainer mee in haar werk, verdiepte zich verder in de aanpak en ging uiteindelijk zelf trainingen geven aan mensen die met mensen werken, professionals en vrijwilligers, als eigenaar van trainings- en adviesbureau TACTiV. 

,,Baby’s slaan in de eerste duizend dagen van hun leven ernstige gebeurtenissen op in elke cel in hun lijf’’, vertelt ze. ,,Door bijvoorbeeld pijn, stress, verwaarlozing, slechte voeding of mishandeling loop je op latere leeftijd meer kans op hart- en vaatziekten, suikerziekte en depressie. Uit langetermijnonderzoeken blijkt dat hoe meer en ernstiger de nare gebeurtenissen zijn die je als kind meemaakt, en hoe langer het duurt, hoe groter de impact op je lijf en psyche op latere leeftijd zijn.  

Ook lukt het iemand dan heel vaak niet om op een goede manier om te gaan met de partner of kinderen. Het is heel belangrijk dat er aandacht is voor de fysieke en emotionele veiligheid van baby’s en (kleine) kinderen, onder andere door goed naar ze te kijken en te luisteren, en er te zijn voor hun ouders. Professionele ondersteuning, behandeling en therapie kunnen dan helpen. Maar ook als mede-gemeentelid/medemens kun je zoveel voor een ander betekenen. Als je oprecht geïnteresseerd bent in elkaar, zoals het in een kerk zou moeten zijn, en je hebt de moed en durf om te vragen hoe het écht met iemand gaat en het te benoemen als je je zorgen maakt om wat je ziet en hoort, dan kan je het verschil voor iemand maken. Dan kan je de cirkel van geweld helpen doorbreken.”

Erna Vinke houdt de preek van de leek zondag 11 februari om 19.30 uur in de Emmaüskerk aan de Groen van Prinstererlaan 2 in Barneveld. Meer informatie: www.tactiv.nl. Advies en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling, Veilig Thuis: 0800-2000 (gratis), veiligthuis.nl.